Dams in Maharashtra महाराष्ट्र हे धरणे आणि नद्यांचे राज्य आहे. या धरणांमुळे राज्यातील पाणी व्यवस्थापनात मोठी मदत होते. खाली महाराष्ट्रातील काही प्रमुख धरणे आणि त्यांची पाणी साठवण क्षमता दिली आहे:
1. जायकवाडी धरण Dams in Maharashtra
- धरणाचे नाव: जायकवाडी धरण
- जिल्हा: औरंगाबाद
- पाणी साठवण क्षमता: 2,171 दशलक्ष घनमीटर (Million cubic meters)
- जायकवाडी धरण हे महाराष्ट्रातील सर्वात मोठे धरण आहे. हे गोदावरी नदीवर बांधलेले आहे आणि मराठवाड्यातील एक महत्त्वाचे जलस्रोत आहे.
2. कोयना धरण
- धरणाचे नाव: कोयना धरण
- जिल्हा: सातारा
- पाणी साठवण क्षमता: 2,000 दशलक्ष घनमीटर
- कोयना धरण महाराष्ट्रातील दुसऱ्या क्रमांकाचे मोठे धरण आहे. हे सातारा जिल्ह्यात असून, जलविद्युत निर्मितीसाठी याचा मोठा उपयोग होतो.
3. विल्सन धरण (भंडारदरा)
- धरणाचे नाव: विल्सन धरण (Wilson Dam), याला भंडारदरा धरण (Bhandardara Dam) असेही म्हणतात.
- जिल्हा: अहमदनगर
- पाणी साठवण क्षमता: 563 दशलक्ष घनमीटर
- विल्सन धरण अहमदनगर जिल्ह्यात असून, या भागातील शेती आणि पिण्याच्या पाण्यासाठी हे महत्त्वाचे आहे.
4. राधानगरी धरण
- धरणाचे नाव: राधानगरी धरण
- जिल्हा: कोल्हापूर
- पाणी साठवण क्षमता: 278 दशलक्ष घनमीटर
- राधानगरी धरण कोल्हापूर जिल्ह्यातील भोगावती नदीवर बांधलेले असून, या भागातील सिंचनासाठी हे उपयुक्त आहे.
5. मुळा धरण
- धरणाचे नाव: मुळा धरण
- जिल्हा: पुणे
- पाणी साठवण क्षमता: 208 दशलक्ष घनमीटर
- मुळा धरण पुणे जिल्ह्यात मुळा नदीवर असून, पुणे शहरासाठी हे पाणी पुरवठ्याचे एक महत्त्वाचे साधन आहे.
6. धोम धरण
- धरणाचे नाव: धोम धरण
- जिल्हा: सातारा
- पाणी साठवण क्षमता: 87 दशलक्ष घनमीटर
- धोम धरण सातारा जिल्ह्यात कृष्णा नदीवर असून, या भागातील शेतीसाठी पाणी उपलब्ध करून देते.
7. भातसा धरण
- धरणाचे नाव: भातसा धरण
- जिल्हा: ठाणे
- पाणी साठवण क्षमता: 61 दशलक्ष घनमीटर
- भातसा धरण ठाणे जिल्ह्यात भातसा नदीवर असून, मुंबई शहराला पाणीपुरवठा करणाऱ्या प्रमुख स्त्रोतांपैकी हे एक आहे.
8. गिरणा धरण
- धरणाचे नाव: गिरणा धरण
- जिल्हा: नाशिक
- पाणी साठवण क्षमता: 47 दशलक्ष घनमीटर
- गिरणा धरण नाशिक जिल्ह्यात गिरणा नदीवर असून, या भागातील शेतीसाठी आणि पिण्याच्या पाण्यासाठी हे महत्त्वाचे आहे.
9. वैतरणा धरण
- धरणाचे नाव: वैतरणा धरण
- जिल्हा: पालघर
- पाणी साठवण क्षमता: 27 दशलक्ष घनमीटर
- वैतरणा धरण पालघर जिल्ह्यात वैतरणा नदीवर असून, मुंबईला पाणीपुरवठा करणाऱ्या धरणांपैकी हे एक आहे.
10. पवना धरण
- धरणाचे नाव: पवना धरण
- जिल्हा: पुणे
- पाणी साठवण क्षमता: 14 दशलक्ष घनमीटर
- पवना धरण पुणे जिल्ह्यात पवना नदीवर असून, पिंपरी-चिंचवड शहरासाठी हे पाणीपुरवठा करते.
ही महाराष्ट्रातील काही प्रमुख धरणे आहेत, जी राज्याच्या जलसंपत्ती व्यवस्थापनात महत्त्वाची भूमिका बजावतात. त्यांची क्षमता राज्याच्या विविध भागांतील पाणीपुरवठा आणि सिंचनासाठी अत्यंत उपयुक्त आहे.
