Major Air Disasters in India हवाई प्रवास हा आजच्या युगातील सर्वात जलद आणि सुरक्षित प्रवासाचा मार्ग मानला जातो. पण जेव्हा एखादी दुर्घटना घडते, तेव्हा ती अत्यंत विनाशकारी आणि दुःखद ठरते. काल, १२ जून २०२५ रोजी अहमदाबादजवळ झालेली एअर इंडियाच्या विमानाची दुर्घटना (Ahmedabad Plane Crash) ही याच कटू सत्याची आठवण करून देणारी आहे. या दुर्घटनेने संपूर्ण देशाला हादरवून सोडले आहे. या घटनेच्या पार्श्वभूमीवर, भारताच्या हवाई वाहतुकीच्या इतिहासातील अशाच काही मोठ्या आणि विनाशकारी अपघातांचा आढावा घेणे महत्त्वाचे ठरते, ज्यांनी आपल्याला कायमची एक जखम दिली आहे.
कालची काळी रात्र: एअर इंडिया फ्लाईट १७१, अहमदाबाद (Air India Flight 171, Ahmedabad)
Ahmedabad Plane Crash १२ जून २०२५ रोजी एअर इंडियाच्या फ्लाईट १७१ ने २४२ प्रवाशांसह उड्डाण घेतले होते. काही मिनिटे आधीच विमानाचा संपर्क तुटला आणि काही वेळातच ते कोसळल्याची दुःखद बातमी समोर आली. या भीषण अपघातात (Plane Accident) विमानातील अनेक प्रवाशांना आपला जीव गमवावा लागला. बचावकार्य अजूनही सुरू असले तरी, हा अपघात भारतीय इतिहासातील मोठ्या हवाई अपघातांपैकी एक ठरला आहे. या घटनेने पुन्हा एकदा हवाई सुरक्षेचे (Aviation Safety) महत्त्व अधोरेखित केले आहे.
या दुःखद घटनेच्या निमित्ताने, आपण भारताच्या इतिहासातील काही अविस्मरणीय आणि विनाशकारी विमान अपघातांवर नजर टाकूया.
१. चरखी दादरी: आकाशातील सर्वात मोठी टक्कर (Charkhi Dadri Mid-Air Collision – 1996)
तारीख: १२ नोव्हेंबर १९९६ | मृत्यू: ३४९
भारतीय हवाई इतिहासातील हा सर्वात भयंकर अपघात आहे. हरियाणातील चरखी दादरी गावावर आकाशात दोन विमानांची समोरासमोर टक्कर झाली. सौदी अरेबियन एअरलाइन्सचे विमान आणि कझाकस्तान एअरलाइन्सचे विमान एकमेकांवर आदळल्याने दोन्ही विमानांतील सर्व ३४९ प्रवाशांचा मृत्यू झाला. हा केवळ भारतातीलच नव्हे, तर जगाच्या इतिहासातील सर्वात मोठ्या हवाई अपघातांपैकी (Deadliest Air Crash) एक आहे. या अपघातानंतर भारतातील एअर ट्रॅफिक कंट्रोल (Air Traffic Control) प्रणालीत मोठे बदल करण्यात आले.
२. एअर इंडिया फ्लाईट ८५५, मुंबई (Air India Flight 855 – 1978)
तारीख: १ जानेवारी १९७८ | मृत्यू: २१३
Plane Accident नवीन वर्षाच्या पहिल्याच दिवशी मुंबईजवळ समुद्रात एअर इंडियाचे ‘सम्राट अशोक’ नावाचे बोईंग ७४७ विमान कोसळले. उड्डाणानंतर काही मिनिटांतच हे विमान समुद्रात गडप झाले आणि त्यातील सर्व २१३ प्रवाशांना जलसमाधी मिळाली. तांत्रिक बिघाड हे या अपघाताचे मुख्य कारण मानले जाते.
३. एअर इंडिया एक्सप्रेस फ्लाईट ८१२, मंगळूर (Air India Express Flight 812 – 2010)
तारीख: २२ मे २०१० | मृत्यू: १५८
मंगळूर येथील ‘टेबलटॉप’ धावपट्टीवर उतरताना एअर इंडिया एक्सप्रेसचे विमान धावपट्टीवरून घसरले आणि दरीत कोसळून पेटले. या दुर्घटनेत १५८ जणांचा मृत्यू झाला होता, तर केवळ ८ प्रवासी आश्चर्यकारकरित्या वाचले. या अपघाताने टेबलटॉप धावपट्ट्यांच्या सुरक्षेचा मुद्दा ऐरणीवर आणला होता.
४. इंडियन एअरलाइन्स फ्लाईट ११३, अहमदाबाद (Indian Airlines Flight 113 – 1988)
तारीख: १९ ऑक्टोबर १९८८ | मृत्यू: १३३
अहमदाबाद विमानतळाजवळ खराब हवामान आणि कमी दृश्यमानतेमुळे (low visibility) इंडियन एअरलाइन्सचे विमान कोसळले. या अपघातात १३३ प्रवाशांचा दुर्दैवी मृत्यू झाला होता.
इतर प्रमुख हवाई अपघात (Other Major Air Disasters):
- इंडियन एअरलाइन्स फ्लाईट ६०५ (१९९०): बंगळूरमध्ये झालेल्या या अपघातात ९२ लोकांचा मृत्यू झाला.
- अलायन्स एअर फ्लाईट ७४१२ (२०००): पाटणा येथे विमान कोसळून ६० जणांचा बळी गेला.
- एअर इंडिया एक्सप्रेस फ्लाईट १३४४ (२०२०): कोझिकोड (केरळ) येथील टेबलटॉप धावपट्टीवर पावसामुळे विमान घसरले आणि दरीत कोसळले. या अपघातात विमानाचे दोन तुकडे झाले, ज्यात २१ जणांचा मृत्यू झाला. मात्र, सुदैवाने विमानाला आग न लागल्याने अनेक प्रवाशांचे प्राण वाचले.
निष्कर्ष Major Air Disasters in India
प्रत्येक हवाई अपघात हा केवळ आकडेवारी नसून, त्यात अनेक कुटुंबे उद्ध्वस्त होतात आणि कधीही न भरून येणाऱ्या आठवणी मागे राहतात. चरखी दादरीपासून ते कालच्या अहमदाबाद दुर्घटनेपर्यंत, प्रत्येक अपघाताने आपल्याला काहीतरी शिकवले आहे. या चुकांमधून शिकून आज हवाई सुरक्षा (Aviation Safety) अधिक मजबूत झाली आहे. तंत्रज्ञान सुधारले आहे, नियम कठोर झाले आहेत. तरीही, मानवी चुका किंवा तांत्रिक बिघाड नाकारता येत नाहीत
